سندرم استکهلم

در برخی از موقعیت‌های ترسناک و بحرانی، رفتاری از قربانی دیده می‌شود که در نگاه اول غیرقابل درک است: عشق، وفاداری یا دفاع از کسی که به او آسیب زده است! این پدیده عجیب را سندرم استکهلم (Stockholm syndrome) می‌نامند. من، منیژه حاتمی، روان‌درمانگر، در این مقاله با زبانی ساده و علمی، این واکنش روانی را بررسی کرده‌ام؛ از ریشه تاریخی‌اش گرفته تا علائم، نشانه‌ها، مثال‌های واقعی و یک پروتکل درمانی بالینی کامل.(روابط سمی و درمان های سندرم استکهلم و وابستگی عاطفی ناسالم چگونه است؟)

سندرم استکهلم نوعی واکنش روانی است که در آن قربانی به مهاجم، گروگان‌گیر یا فرد آزارگر خود احساس محبت، همدلی یا حتی عشق پیدا می‌کند. این پدیده معمولاً در شرایط حبس، خشونت خانگی یا روابط سمی رخ می‌دهد.

در سال ۱۹۷۳، طی یک سرقت مسلحانه در بانک شهر استکهلم سوئد، ۴ کارمند به گروگان گرفته شدند. در کمال ناباوری، گروگان‌ها به گروگان‌گیرها دلبسته شدند، از پلیس ناراضی بودند و حتی از مهاجمان دفاع کردند!

روان‌شناسان می‌گویند: ذهن انسان برای بقا، به دنبال نشانه‌های کوچک «مهربانی» از طرف ظالم می‌گردد. کاهش خشونت یا محبت‌های ظاهری از سمت مهاجم باعث وابستگی عاطفی و دفاع روانی می‌شود. یک نوع همذات‌پنداری، اختلال در دلبستگی و اختلال شناختی شکل می‌گیرد که قربانی را به ظالم پیوند می‌دهد.

دفاع از آزارگر در برابر دیگران توجیه رفتارهای خشونت‌آمیز عشق یا دلبستگی به ظالم ناتوانی در ترک رابطه حتی با وجود آسیب زیاد احساس گناه از جدا شدن

گروگان‌گیری‌ها خشونت خانگی روابط سمی و سوءاستفاده‌گر فرقه‌های مذهبی زندان‌ها و کمپ‌های نظامی روابط والد – فرزند آزارگر حتی محیط‌های کاری یا تحصیلی سمی

1. پتی هرست (آمریکا)

2. گروگان‌های سفارت آمریکا در تهران

3. مدرسه بسلان (روسیه)

4. زنان قربانی خشونت خانگی

5. اسیران جنگی در جنگ جهانی دوم

تشخیص دقیق توسط روان‌درمانگر انجام می‌شود و معمولاً شامل بررسی: شدت وابستگی عاطفی میزان آسیب‌های گذشته تحریف شناختی درباره مهاجم وجود علائم PTSD و اختلال اضطراب

مراحل درمان:

1. ایجاد بینش و آگاهی

2. کاهش احساس گناه و شرم

3. تحلیل روان‌کاوانه ریشه‌ها

4. بازسازی باورها با CBT

5. هیپنوتراپی و تنظیم ناخودآگاه

6. تقویت عزت نفس و مهارت‌های مقابله

7. برنامه‌ریزی برای آینده بدون رابطه سمی

مدت درمان پیشنهادی: ۸ تا ۱۲ جلسه (هر جلسه ۴۵ دقیقه، هفته‌ای ۲ بار) مراحل کلیدی درمان (H3)

ارزیابی روانی و پیوند درمانی شناخت باورهای مخرب پردازش هیجانی و تروما تقویت هویت مستقل برنامه‌ریزی برای آینده پیشگیری از بازگشت به رابطه سمی

بازگشت به واقعیت و پایان وابستگی به آزارگر بازسازی روانی و بازیابی قدرت شخصی خروج از انکار و شناخت آسیب استقلال روانی و عاطفی پیشگیری از ورود به روابط مشابه در آینده

هیپنوتراپی تخصصی رویکردهای تروما محور مثل EMDR گروه‌درمانی حمایتی برای بازماندگان شبکه‌های دوستی ایمن و همراه

هرگز قربانی را قضاوت نکنید به احساسات وفاداری‌اش احترام بگذارید، ولی کمکش کنید واقعیت را ببینید درمان را با سرعت خود او پیش ببرید تمرکز روی عزت نفس، استقلال و آگاهی باشد

سندرم استکهلم پدیده‌ای پیچیده اما قابل درمان است. این واکنش ذهنی و عاطفی غیرعادی، حاصل تلاش مغز برای بقا در موقعیت‌های بحرانی است. با درمان علمی، آرام، و حرفه‌ای می‌توان قربانی را به زندگی مستقل، سالم و آزاد برگرداند. — اگر کسی را می‌شناسید که درگیر چنین رابطه‌ای است، این مقاله را برایش بفرستید یا او را به یک درمانگر آگاه معرفی کنید. برای دریافت وقت مشاوره با منیژه حاتمی، از طریق [تماس با ما] اقدام کنید.