درمان خاص و متفاوت و عجیب پارادوکس درمانی (Paradoxical Therapy)
یکی از روش‌های درمانی غیرمعمول و در عین حال مؤثر است که در آن رواندرمانگر به جای مقابله مستقیم با مشکل،
از فرد می‌خواهد که به‌طور عمدی به افکار، احساسات یا رفتارهای نگران‌کننده یا مخرب خود بپردازد.
این روش برخلاف تصور، به کم شدن شدت علائم و اضطراب کمک می‌کند و نوعی رویکرد متضاد به درمان است.
تفهیم و معنای پارادوکس درمانی
در پارادوکس درمانی، رواندرمانگر از فرد می‌خواهد به جای اجتناب از مشکل، آن را به‌صورت فعال و هدفمند انجام دهد.
این درخواستِ «متضاد» منجر می‌شود که فرد احساس کند کنترل و مدیریت بیشتری بر مشکل خود دارد
و افکار یا رفتارهای وسواسی، اضطراب‌زا و ناراحت‌کننده به تدریج قدرت خود را از دست می‌دهند.
این رویکرد معمولاً در رواندرمانی اضطراب، وسواس فکری-عملی، و حتی در مدیریت و کنترل درد استفاده می‌شود.
ایده اصلی این است که وقتی فرد می‌خواهد به‌طور عمدی مشکلی را تجربه کند، اضطراب یا تمایل شدید به آن کاهش می‌یابد؛
چرا که ذهن انسان به‌طور طبیعی در مقابل دستورات متناقض مقاومت می‌کند و وقتی خود فرد به سمت مشکل می‌رود، دیگر نیازی به ترس و اضطراب درک نمی‌شود.
فایده و کاربرد علمی پارادوکس درمانی
پارادوکس درمانی معمولاً در روان‌درمانی‌های شناختی-رفتاری (CBT) به کار می‌رود. در اینجا چند مرحله کلی برای استفاده از این روش آمده است:
🔑تعیین مشکل و افکار یا رفتارهای مزاحم: درمانگر ابتدا با فرد به شناسایی دقیق مشکل، افکار وسواسی یا رفتارهای اضطراب‌آور می‌پردازد.
🔑ارائه درخواست متضاد یا دستور پارادوکسیکال
درمانگر از فرد می‌خواهد که به عمد افکار یا رفتارهای نگران‌کننده را انجام دهد. این دستور در ابتدا غیرمنتظره و حتی برای بیمار عجیب به نظر می‌رسد.
🔑پذیرش و کاهش اضطراب از طریق رویارویی مستقیم
از طریق این رویارویی مستقیم، فرد متوجه می‌شود که مشکل کمتر از آنچه تصور می‌کرده، خطرناک است.
🔑تکرار و تثبیت نتایج: با تکرار این تمرینات فرد احساس مدیریت کنترل بیشتری بر مشکل پیدا می‌کند و اضطرابش نسبت به آن کاهش می‌یابد.
مثال‌های کاربردی از پارادوکس درمانی
🎁وسواس فکری-عملی (OCD)
فرض کنید فردی دچار وسواس فکری به تمیزی و شستشو است و به طور مداوم دست‌های خود را می‌شوید.
رواندرمانگر در اینجا از او می‌خواهد که به‌طور عمدی و در شرایط مشخصی به خود تلقین کند که دست‌هایش آلوده است
و حتی به شستن آن‌ها اقدام نکند. این دستور متناقض باعث می‌شود که فرد در نهایت متوجه شود،
اضطراب مرتبط با آلودگی در واقع ناشی از نگرش‌های خود اوست و به تدریج اضطرابش کاهش می‌یابد.
🎁اضطراب اجتماعی
فردی با اضطراب اجتماعی از قرار گرفتن در جمع و یا صحبت کردن در مقابل دیگران می‌ترسد.
در پارادوکس درمانی، رواندرمانگر ممکن است از او بخواهد که در جمع عمداً خطا کند، مثلاً عمداً چند کلمه را اشتباه بگوید
یا لحظه‌ای سکوت کند. این رویکرد باعث می‌شود که فرد متوجه شود اشتباه کردن در جمع به آن اندازه که فکر می‌کرده ترسناک نیست و از شدت اضطراب او کم می‌شود.
🎁اختلال اضطراب فراگیر (GAD)
در افرادی که دائماً نگران اتفاقات آینده هستند، رواندرمانگر ممکن است از فرد بخواهد
که عمداً و به مدت مشخصی در طول روز به نگرانی‌هایش بیاندیشد
مثلا به او می‌گوید که هر روز بین ساعت 4 تا 5 بعدازظهر به‌طور فعال به همه نگرانی‌ها و مشکلات فکر کند.
این کار به ذهن اجازه می‌دهد تا در زمان‌های دیگر روز، اضطراب خود را کم کند، چرا که ذهن یاد می‌گیرد نگرانی‌هایش را محدود به زمان خاصی کند.
🎁مشکل بی‌خوابی
فردی که از بی‌خوابی رنج می‌برد، معمولاً برای خوابیدن تلاش زیادی می‌کند که همین تلاش باعث بالا رفتن اضطراب و بی‌خوابی بیشتر می‌شود.
در پارادوکس درمانی، رواندرمانگر از او می‌خواهد که در رختخواب هوشیار بماند و بیدار بماند. این دستور پارادوکسیکال باعث کم شدن
اضطراب مرتبط با خواب می‌شود و در بسیاری از موارد، فرد به دلیل کم شدن اضطراب زودتر به خواب می‌رود.
فایده های پارادوکس درمانی
✴️مدیریت بهتر بر اضطراب و افکار وسواسی
این روش به افراد کمک می‌کند تا به‌طور موثرتری مدیریت افکار و رفتارهای خود را به دست گیرند.
✴️کم شدن اضطراب به شیوه‌ای طبیعی
برخلاف روش‌های باب شده
این رویکرد از ذهن فرد برای مقابله با خودش استفاده می‌کند و نیازی به اجتناب یا مقابله مستقیم با افکار و مشکلات نیست.
✴️مؤثر برای شرایط مقاوم به درمان
این روش در مواردی که روش‌های دیگر موثر نبوده‌اند، کارآمدی خود را نشان داده است.
محدودیت پارادوکس درمانی
✴️نیاز به تخصص و تجربه درمانگر
اجرای این روش نیازمند تخصص بالای رواندرمانگر است، زیرا هر نوع درخواست اشتباهی ممکن است به نتیجه اشتباه بینجامد.
✴️عدم تأثیر در همه
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
