نظریه خودتعیین گری Self-Determination Theory
SDT
به زبان 👅ساده و کاربردی
نظریه خودتعیین‌گری (SDT) توسط
ادوارد دسی
Edward Deci
ریچارد رایان
Richard Ryan)
ارائه شده و یکی از مهم‌ترین نظریه‌های 👁️👂👃🧠🫀انگیزشی
در روان‌شناسی است. این نظریه توضیح می‌دهد که چرا بعضی افراد با انگیزه درونی رشد می‌کنند، در حالی که دیگران برای انجام کارها به
فشار بیرونی نیاز دارند.
🚩🏁🔵 سه نیاز اصلی در SDT (پایه‌های انگیزش درونی)
🏳️🌈طبق این نظریه، انسان‌ها برای داشتن انگیزه درونی قوی، نیاز به ♣️♥️♦️
۳ عامل اساسی دارند:
🔔🟥۱. خودمختاری (Autonomy– حس داشتن کنترل بر انتخاب‌ها
🔶🔈✅ تعریف: فرد باید حس کند که خودش تصمیم‌گیرنده است، نه اینکه مجبور به انجام کاری شود.
🟪📣✅ مبانی علمی: فعالیت قشر پیش‌پیشانی مغز (Prefrontal Cortex)
در پردازش تصمیم‌گیری و انگیزش درونی نقش دارد.
🔺✔️🔺✅ مثال کاربردی:
🔹 🔘🔺در محیط کار:
اگر مدیری به کارمندان بگوید “
این پروژه را با روش خودت انجام بده”، آن‌ها انگیزه بیشتری خواهند داشت تا زمانی که بگوید “باید دقیقاً این روش را دنبال کنی”.
کارمندی که حق انتخاب در شیوه انجام کارهایش دارد، احساس رضایت بیشتری می‌کند.
🔴🟢🔹 در آموزش:
دانش‌آموزی که می‌تواند کتاب مورد علاقه‌اش را برای مطالعه انتخاب کند، بیشتر از کسی که مجبور به خواندن کتاب خاصی است، درگیر یادگیری خواهد شد.
🔹 🔴🟠در زندگی شخصی:
👁️🗨️🟢🟡وقتی فردی رژیم غذایی را بر اساس علاقه و نیاز خود انتخاب می‌کند، بیشتر از کسی که مجبور به رژیم شده، به آن پایبند می‌ماند.
🔴🟢🟡🟠۲. شایستگی لیاقت(Competence) حس توانمندی و مهارت داشتن
♾️🔵🟣✅ تعریف: فرد باید احساس کند که مهارت کافی برای انجام کار را دارد یا می‌تواند آن را یاد بگیرد.
⚪️🟢🟠✅ مبانی علمی
🔵افزایش دوپامین در سیستم پاداش مغز باعث می‌شود حس پیشرفت و موفقیت به انگیزه بیشتر منجر شود.
🔘🟣☑️🟣✅ مثال کاربردی:
🔴✔️💲🔹 در محیط کار:
کارمندی که بازخورد مثبت درباره عملکردش دریافت کند و احساس کند مهارتش در حال پیشرفت است، انگیزه بیشتری برای کار خواهد داشت.
🔘🟢☑️🟡اگر به کارمندان فقط بگویند “بیشتر تلاش کن”، احتمال ناامیدی زیاد است؛ اما اگر بگویند “تو در فلان بخش پیشرفت کردی، فقط روی این قسمت هم تمرکز کن”، حس شایستگی در او تقویت می‌شود.
✔️🟠➿🟢🔹 در آموزش:
معلمی که چالش‌های متناسب با سطح دانش‌آموز ارائه می‌دهد، انگیزه یادگیری را بالا می‌برد. اگر تکالیف بیش از حد سخت یا آسان باشند، دانش‌آموز علاقه‌اش را از دست می‌دهد.
👁️🗨️🔴💱🟠🔹 در ورزش:
ورزشکاری که به او گفته شود “تو در دفاع خیلی خوب شدی، حالا روی سرعتت هم کار کن”، احساس شایستگی و پیشرفت می‌کند و انگیزه بیشتری خواهد داشت.
🔄🔘🔴🟣۳. ارتباط Relatedness) حس تعلق و ارتباط با دیگران
🔺🟣🟠✔️✅ تعریف: افراد زمانی انگیزه بیشتری دارند که احساس کنند به گروه، جامعه یا افراد مهم زندگی‌شان متصل هستند.
➿🔴〰️🟤✅ مبانی علمی: ترشح اکسی‌توسین (هورمون ارتباط اجتماعی) باعث افزایش انگیزه و احساس تعلق می‌شود.
🔻🟢🔘🔸✅ مثال کاربردی:
☑️🔘🟢🟡🔹 در محیط کار:
کارمندانی که در یک تیم صمیمی کار می‌کنند و حمایت همکارانشان را حس می‌کنند، انگیزه بیشتری دارند.
🟤🔺🟣🔵🔹 در آموزش:
دانش‌آموزانی که احساس کنند معلمشان واقعاً به آن‌ها اهمیت می‌دهد، بیشتر درگیر یادگیری خواهند شد.
🟤🔴➿👁️🗨️🔹 در زندگی شخصی:
➿🟠✔️🟡فردی که از خانواده و دوستانش حمایت عاطفی دریافت می‌کند، انگیزه بیشتری برای رشد شخصی دارد.
➿✔️☑️🔘🔴 چگونه از SDT برای افزایش انگیزه استفاده کنیم؟ نظریه خودتعیین گری
🔆🔆🔆راهنمای عملی برای مخاطبین )
۱. 🔰🔰🔰افزایش خودمختاری (Autonomy) در زندگی و کار
‼️🔅✅ تمرین عملی:
در کار: اگر در محیطی کار می‌کنید که آزادی کمی دارید، تلاش کنید تا در بخشی از کارها کنترل بیشتری به دست آورید
مثلاً مذاکره برای انتخاب روش‌های انجام کار).
⚠️♻️در زندگی شخصی: در تصمیمات روزمره، از خود بپرسید: “آیا این کاری است که واقعاً می‌خواهم انجام دهم؟ اگر نه،
💹چطور می‌توانم آن را تغییر دهم؟”
❗️✅🈯️
۲. تقویت حس شایستگی (Competence) – پیشرفت تدریجی
❗️❗️✅ تمرین عملی:
⚜️در کار و تحصیل: هر هفته یک مهارت کوچک جدید یاد بگیرید و موفقیت‌های کوچک خود را ثبت کنید.
🔱در ورزش: اگر ورزش می‌کنید، به‌جای تمرکز بر نتیجه نهایی، روی بهبود تدریجی تمرکز کنید.
✳️💠۳. ایجاد ارتباطات عمیق‌تر (Relatedness) – حس تعلق به گروه
🔱🔆✅ تمرین عملی:
در کار: تعاملات دوستانه با همکاران داشته باشید، بازخورد مثبت بدهید و حمایت کنید.
⚜️🔰در زندگی شخصی: زمان بیشتری را با افرادی که برایتان مهم هستند سپری کنید و با آن‌ها درباره اهداف و انگیزه‌هایتان صحبت کنید.
✳️📌 ‼️جمع‌بندی: چرا SDT برای مخاطبین مهم است؟
✅🔰⚜️‼️🔹 انگیزه درونی قوی‌تر از انگیزه بیرونی است.
🌐❇️🔹 اگر احساس کنترل، توانایی و ارتباط داشته باشیم، پایدارتر و موفق‌تر خواهیم بود.
🔱✅✳️🔹 با تغییر سبک زندگی و محیط، می‌توان انگیزه درونی را تقویت کرد.
💡 ✳️🌐💠🔱می‌توانید برای خود کاربرگ عملی طراحی کنید که به شما کمک کند میزان خودمختاری، شایستگی و ارتباط خود را در زندگی بسنجند. آیا مایلید که یک نمونه کاربرگ برای شما عزیزانم طراحی کنم؟
اگر کامنتها زیاد باشد حتما برایتان تهیه میکنم
⭕️⭕️⭕️⭕️⭕️⭕️⭕️
منیژه حاتمی (هیپنوتیزم درمانگر و روانشناس ) مدرس کالج ابن سینا در گرجستان، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ،
جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
نظریه خودتعیین گری
