درمان فوبیا ، درمان شناختی رفتاری FOBIA Therapy
با رویکرد CBT (درمان شناختی-رفتاری)
فوبیا یا وحشت ،هراس، نوعی اختلال اضطرابی است که به ترس شدید و غیرمنطقی از یک شیء، موقعیت یا فعالیت خاص اشاره دارد.
این ترس عملکرد روزانه فرد را مختل میکند. یکی از موثرترین رویکردها برای درمان فوبیا، درمان شناختی-رفتاری (CBT) است.
این رویکرد با تمرکز بر تغییر الگوهای فکری و رفتاری ناسازگار، به افراد کمک میکند بر ترس‌های خود غلبه کنند. در این مقاله، مراحل درمان فوبیا با CBT همراه با مثال‌های واقعی بررسی می‌کنیم.
مراحل درمان فوبیا ، درمان شناختی رفتاری با CBT
🥇مرحله ۱: ارزیابی و شناسایی مشکل
رواندرمانگر وضعیت فرد را ارزیابی کرده و جزئیات فوبیای او را مشخص میکند.
🪀• هدف: شناسایی محرک‌هاو راه اندازهای فوبیا، شدت اضطراب، و تأثیر آن بر زندگی فرد.
💖• روش‌ها:
1. 💖👌مصاحبه درمانی برای بررسی تاریخچه مشکل.
2. 💖👌استفاده از ابزارهایی مانند پرسشنامه اضطراب یا مقیاس فوبیا.
🚥مثال واقعی:
ساناز ،یک معلم ۳۰ ساله، از فوبیای شدید نسبت به آسانسور رنج می‌برد. او به‌دلیل ترس از گیر افتادن در آسانسور، از قبول موقعیت‌های شغلی
در ساختمان‌های بلند خودداری میکند. رواندرمانگر در مرحله ارزیابی، متوجه می‌شود که ترس ساناز به یک تجربه گذشته (گیر کردن در آسانسور) مرتبط است.
🥇🥇مرحله ۲: آموزش درباره فوبیا و CBT
رواندرمانگر به فرد کمک میکند تا ماهیت فوبیا و نحوه عملکرد CBT را درک کند.
🎯• هدف: کاهش ترس از ناشناخته‌ها و افزایش انگیزه برای درمان.
🎬• روش‌ها:
1. 🎬⭕️توضیح چرخه اضطراب: چگونه افکار، احساسات، و رفتارها به یکدیگر مرتبط‌اند.
2. ⭕️🎬آموزش درباره پاسخ‌های اجتنابی و نقش آن‌ها در تقویت و رشد فوبیا.
🚥مثال کاربردی:
در مورد ساناز ،رواندرمانگر توضیح می‌دهد که اجتناب از آسانسور، اگرچه در کوتاه‌مدت اضطراب او را کاهش می‌دهد، در بلندمدت ترس او را تقویت میکند.
درمان فوبیا ، درمان شناختی رفتاری
مرحله 🥇🥇🥇۳: بازسازی شناختی (Cognitive Restructuring)
این مرحله شامل شناسایی و تغییر افکار غیرمنطقی و تحریف‌شده درباره محرک فوبیا است.
🎯• هدف: جایگزینی افکار منفی با افکار منطقی‌تر و واقع‌گرایانه.
🎬• روش‌ها:
1. 🎬⭕️شناسایی افکار منفی: «اگر در آسانسور گیر کنم، می‌میرم.»
2. 🎬⭕️چالش‌کردن افکار: «آیا تا به حال کسی به‌خاطر گیرکردن در آسانسور مرده است؟»
3. 🎬⭕️ایجاد افکار جایگزین: «حتی اگر آسانسور متوقف شود، تیم فنی به سرعت مشکل را رفع خواهد کرد.»
🚥مثال واقعی
ساناز تصور میکند که اگر آسانسور خراب شود، به‌دلیل خفگی خواهد مرد. رواندرمانگر از او می‌خواهد شواهد این فکر را بررسی کند.
پس از گفت‌وگو، ودر مراحل پی در پی ساناز متوجه می‌شود که این فکر او غیرمنطقی است و می‌تواند آن را با یک باور منطقی‌تر جایگزین کند.
مرحله 🥇🥇🥇🥇۴: مواجهه تدریجی (Gradual Exposure)
مواجهه یکی از 🔑🗝️کلیدی‌ترین مراحل درمان CBT برای فوبیاست. در این روش، فرد به‌تدریج با موقعیت یا شیء
ترسناک ایتدا در ذهن با هیپنوتیزم و تصویر سازی و سپس کم کم تجسم و رفتن در درون آن در ذهن مواجه می‌شود.
• 🎯هدف: کاهش حساسیت نسبت به محرک و یادگیری مهارت‌های مقابله‌ای.
🎬• روش‌ها:
⭕️🎬1. تهیه سلسله‌مراتب اضطراب: لیستی از موقعیت‌های ترسناک از کم‌اضطراب‌ترین تا شدیدترین.
2. ⭕️🎬مواجهه تدریجی: شروع از موقعیت‌های ساده و پیشروی به سمت موقعیت‌های دشوارتر.
🚥مثال کاربردی:
برای ساناز لیست زیر تهیه می‌شود:
1. 🗝️دیدن یک تصویر از آسانسور.
2. 🗝️ایستادن کنار آسانسور.
3. 🗝️وارد شدن به آسانسور بدون حرکت.
4. 🗝️طی کردن یک طبقه با آسانسور.
5. 🗝️استفاده از آسانسور برای رفتن به طبقات بالاتر.
ساناز در هر مرحله از تکنیک‌های آرام‌سازی (و ریلکسیشن خیره شدن به چشمان رواندرمانگر
و در مراحل بعد تصور خیره شدن به چشمان رواندرمانگر مانند و نفس عمیق شکمی استفاده میکند تا اضطراب خود را مدیریت کند.
در اینجا از کلید 🔑شرطی سازی هم میتوانیم استفاده کنیم
مرحله 🥇🥇🥇🥇🥇۵: آموزش مهارت‌های مقابله‌ای (Coping Skills Training)
برای تقویت توانایی فرد در مدیریت اضطراب، تکنیک‌های آرام‌سازی و ذهن‌آگاهی آموزش داده می‌شود.
🎯• هدف: کاهش علائم فیزیولوژیک اضطراب و تقویت احساس کنترل.
🎬• روش‌ها:
1. ⭕️🎬تمرین تنفس عمیق: تنفس آرام و منظم برای کاهش ضربان قلب.
2. ⭕️🎬تمرین آرام‌سازی عضلانی (Progressive Muscle Relaxation): شل‌کردن تدریجی گروه‌های عضلانی برای کاهش تنش.
3. ⭕️🎬ذهن‌آگاهی (Mindfulness): تمرکز بر لحظه حال برای جلوگیری از نگرانی‌های آینده.
با کمک ۵ حس و روش
۱،۲،۳،۴،۵
🚥مثال واقعی:
ساناز یاد می‌گیرد که هر بار قبل از ورود به آسانسور، چند دقیقه تنفس عمیق انجام دهد تا اضطرابش کاهش یابد.
یا کلید🔑 شرط
را یادآوری کند.
مرحله 🥇🥇🥇🥇🥇🥇۶: ارزیابی پیشرفت و برنامه‌ریزی برای پیشگیری از بازگشت
در پایان درمان، پیشرفت فرد ارزیابی و برنامه‌ای برای جلوگیری از بازگشت فوبیا طراحی می‌شود.
🎯• هدف: تثبیت دستاوردهای درمان و پیشگیری از عود.
🎬• روش‌ها:
🎬⭕️1. بازبینی سلسله‌مراتب اضطراب و موفقیت در هر مرحله.
2. ⭕️🎬تقویت رفتارهای جدید از طریق تمرین مستمر.
3. 🎬⭕️تدوین برنامه برای مقابله با موقعیت‌های احتمالی آینده.
🚥مثال کاربردی
ساناز اکنون می‌تواند به‌راحتی از آسانسور استفاده کند. رواندرمانگر با او برنامه‌ای تنظیم میکند که در صورت تجربه مجدد اضطراب، چگونه از تکنیک‌های آموخته‌شده استفاده کند.
🫵نتیجه : درمان فوبیا ، درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی-رفتاری HCBT
یک رویکرد ساختاریافته، اثربخش و مبتنی بر شواهد برای درمان فوبیا است. از طریق شناسایی افکار منفی، بازسازی شناختی، مواجهه تدریجی
و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای، افراد می‌توانند ترس‌های خود را مدیریت کرده و به زندگی عادی بازگردند. مثال ساناز نشان می‌دهد که با تداوم درمان و حمایت، حتی فوبیاهای شدید نیز قابل درمان‌اند.
منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر
1. Cognitive Behavioral Therapy for Anxiety Disorders by David M. Clark
2. Overcoming Phobias by Patricia Furness-Smith
3. مقالات و منابع مرتبط با CBT در وب‌سایت APA (American Psychological Association)
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
درمان فوبیا ، درمان شناختی رفتاری
