والد کامل؛ توهّم تشریفاتی در روان‌شناسی مدرن

مقدمه

آیا واقعاً والدِ کامل وجود دارد؟ یا ما تنها درگیر یک توهّم تشریفاتی هستیم؛ نمایشی از کمال‌گرایی که لبخند می‌زند اما از درون خسته است؟ در عصر شبکه‌های مجازی تصویر والد ایده‌آل همه‌جا دیده می‌شود: پدرانی که همیشه لبخند می‌زنند، مادرانی که همیشه آرام‌اند، خانه‌هایی مرتب، فرزندانی مؤدب. اما پشت این ویترین براق، هزاران ذهن مضطرب و خسته پنهان شده‌اند. این مقاله، سفری است از درون این نقاب‌ها به سوی واقعیت روانی والدگری انسان.

بخش اول:

والد کامل؛

اسطوره‌ای مدرن در روان‌شناسی، پدیده‌ی «والد کامل» به نوعی کمال‌گرایی در نقش والدین اشاره دارد؛ باوری ناهوشیار که می‌گوید:

«اگر اشتباه کنم، پس والد خوبی نیستم.» طبق پژوهش دکتر Brené Brown (2019)، بیش از ۶۵٪ والدین احساس می‌کنند که «به اندازه کافی خوب نیستند» و این احساس، ریشه در مقایسه‌ی اجتماعی و فشار فرهنگی برای بی‌نقص بودن دارد.

اما نکته اینجاست: کمال، دشمنِ رابطه است. کودک، به والد واقعی نیاز دارد، نه والدِ کامل.

بخش دوم:

توهّم تشریفاتی یعنی چه؟

اصطلاح «توهّم تشریفاتی» (Ritualistic Illusion) در روان‌شناسی مدرن به وضعیتی گفته می‌شود که فرد درگیر انجام رفتارهای نمادین و نمایشی می‌شود تا احساس ارزش یا کنترل را حفظ کند.

در والدگری، این توهّم به شکل‌های زیر ظاهر می‌شود: جشن‌ها و پست‌های نمایشی از فرزندان در فضای مجازی فشار برای داشتن خانه‌ی بی‌نقص و کودک همیشه مودب پنهان‌کردن خستگی، ناراحتی و ترس از قضاوت دکتر Donald Winnicott روان‌کاو انگلیسی، در نظریه‌ی «والد به اندازه کافی خوب» می‌گوید:

«کودک به مادری کامل نیاز ندارد؛ به مادری نیاز دارد که بتواند گاهی شکست بخورد و دوباره بازگردد.»

پس آن‌چه ما امروز در شبکه‌های اجتماعی می‌پرستیم، نه واقعیت، بلکه نوعی آیینِ تشریفاتیِ خودنمایی والدگری است؛ توهّمی که والد را از انسان بودن دور می‌کند.

بخش سوم:

سازوکار روانی این توهّم والد کامل از درون، توسط ۲ نیرو اداره می‌شود:

۱- ترس از قضاوت (Fear of Judgment)

۲- نیاز به کنترل (Need for Control)

این دو نیرو باعث می‌شوند والد به جای ارتباط، درگیر نمایش شود. در نتیجه، رابطه با کودک به صحنه‌ی تئاتر تبدیل می‌شود؛ لبخندها تمرینی و واکنش‌ها سنجیده. اما کودک، بازیگر نیست.

او «حضورِ واقعی» می‌خواهد، نه «نقشِ کامل».

بخش چهارم:

خروج از چرخه‌ی توهّم برای رهایی از توهم تشریفاتی، والد باید شجاعت آسیب‌پذیر بودن را تمرین کند:

پذیرش خطا:

اشتباه بخشی از رشد است، نه نشانه ضعف.

توقف مقایسه:

هیچ الگویی جهانی برای والدگری وجود ندارد.

ارتباط واقعی:

حضور عاطفی، مهم‌تر از ظاهر بیرونی رابطه است.

بازآموزی ذهن:

«کافی بودن» را جایگزین «کامل بودن» کنید. طبق مطالعه‌ای از Journal of Family Psychology (2022)، کودکانی که والدینشان احساسات منفی خود را به‌صورت سالم بروز می‌دهند، در آینده انعطاف‌پذیری هیجانی بالاتری دارند.

نتیجه‌گیری:

کمال، چهره‌ی ظریفِ ترس است کمال‌گرایی والدین در نهایت، نه به عشق، بلکه به اضطراب ختم می‌شود. وقتی والد می‌پذیرد که ناقص است، در واقع به کودک خود می‌آموزد که انسان بودن یعنی رشد از دل اشتباهات. شاید والد کامل وجود نداشته باشد، اما والد «حقیقی» همان کسی است که با تمام نقص‌هایش، عشق را زنده نگه می‌دارد.

منابع (استناد علمی)

1. Brown, B. (2019). The Gifts of Imperfect Parenting. Penguin Random House. 2. Winnicott, D. W. (1960). The Theory of the “Good Enough” Mother. 3. Journal of Family Psychology (2022). Emotional Expression and Parental Authenticity in Modern Families. 4. Gilbert, P. (2021). Compassion Focused Parenting and Shame Resilience. Oxford University Press.

کلمات کلیدی (SEO): والد کامل، توهم تشریفاتی، روان‌شناسی والدگری، کمال‌گرایی والدین، والد به اندازه کافی خوب، خودپذیری، سلامت روان خانواده
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.

 

بیش از 15 سال سابقه فعالیت در زمینه (مشاوره ، روانشناسی و هیپنوتراپی ) و انجام بیش از 1812 مشاوره موفق