مقدمه
اختلال‌های روانی از جمله اختلالات خلقی (مثل افسردگی و دوقطبی) و اختلال‌های شخصیت ، مانند اختلال دوقطبی ، شخصیت مرزی یا بردرلاین، اغلب نتیجه تعامل پیچیده‌ای بین ژنتیک (طبیعت) و محیط (پرورش) هستند. با رشد مطالعات ژنتیک روان‌پزشکی، شناخت ریشه‌های ژنتیکی این اختلالات اهمیت بیشتری یافته است.
۱. وراثت در اختلال‌های خلقی افسردگی عمده (Major Depressive Disorder)
• وراثتی بودن حدود ۳۰–۴۵٪ است، طبق یافته‌های مطالعات خانوادگی و دوقلویی   .
• حدود نیمی از افراد مبتلا در بستگان درجه‌یک، احتمال بیشتری برای تجربه افسردگی دارند  .
• مطالعات GWAS نشان می‌دهند صدها ژن کوچک نقش دارند؛ عمدتاً از مدل ریسک پلی‌ژنتیک تبعیت می‌کنند   . اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder)
• وراثتی بودن بالا: حدود ۷۰–۸۰٪، برخی منابع تا ۹۰٪ تخمین زده‌اند   .
• اگر یکی از دوقلوهای هم‌سان مبتلا باشد، احتمال ابتلای دیگری حدود ۴۰٪ است (در مقابل ~۵٪ در دوقلوهای ناهم‌سان) .
• ژن‌هایی مانند CACNA1C، ODZ4 و غیره در GWAS شناسایی شده‌اند، ولی هیچ ژن منفردی مسئول نیست .
۲. ژنتیک در اختلال‌های شخصیت (Personality Disorders) مروری کلی
• اختلال‌های شخصیت در میان بیماری‌های روان‌پزشکی، وراثتی با نسبت حدود ۴۰–۶۰٪ هستند  .
• ویژگی‌های شخصیتی پایه از جمله درون‌گرایی، نوروتیسیسم، وظیفه‌گرایی بین ۳۰–۶۰٪ به ژنتیک بازمی‌گردند  . اختلال شخصیت مرزی (Borderline Personality Disorder – BPD)
• برآورد وراثتی در محدوده ۳۷–۶۹٪ قرار دارد. در یک پژوهش دوقلو و خواهر-برادری، حدود ۴۲٪ از تفاوت‌های فردی ناشی از ژنتیک بوده‌اند .
• برخی ژن‌های مرتبط با سروتونین و دوپامین (مثل DRD4 و DAT) نیز در این اختلال مورد بررسی قرار گرفته‌اند، هرچند اثرات نسبتاً کوچک اما معنی‌دار هستند  .
۳. مدل تعامل ژن-محیط (Diathesis‑Stress Model)
توضیح می‌دهد چرا وجود ژن مستعد به تنهایی کافی نیست؛ لازم است در کنار عوامل محیطی همچون تروما، استرس، سبک دلبستگی و سبک تربیتی باشد تا آن استعداد به علائم تبدیل شود  .
همان‌طور که پژوهشگران همچون Peter McGuffin تاکید کرده‌اند، حتی در افسردگی و اسکیزوفرنی، ترکیب وراثت و تجربه شخصی نقش مهمی ایفا می‌کند .
۴. جداول مقایسه‌ای وراثتی‌بودن
اختلال وراثتی (٪) مدل ژنتیکی نکات کلیدی افسردگی (MDD) ~۳۰–۴۵ پلی‌ژنتیک با اثرات کوچک تعامل قوی با محیط و تجربه زندگی    اختلال دوقطبی ~۷۰–۹۰ ژن‌های متعدد با اثر متغیر هیچ ژن واحدی کافی نیست، ریسک در بستگان بیشتر   BPD (بردرلاین) ~۳۷–۶۹ وراثت متوسط تا بالا تأثیر سروتونین و دوپامین، همراه با محیط شکننده یا تروما  
۵. چرا مقاله برای مخاطبان جوان جذاب است؟
• زبان ساده و قابل‌درک، خلاصه‌نویسی بدون تخصص‌گرایی.
• استفاده از تیترهای جذاب، ایموجی‌های گرافیکی و ارائه مقایسه‌های عددی در قالب جدول.
• تاکید بر ترکیب داستان‌محور (مثال‌های زندگی) با تحقیق علمی.
• منابع معتبر (Cambridge, NIMH, Nature, ScienceDirect, Wikipedia) برای افزایش اعتبار و سئو.
منابع منتخب
• گزارش NIMH Genetics Workgroup درباره روند تحقیق در ژنتیک اختلالات روانی 
• تحلیل علمی جدید از ژنتیک اختلالات خلقی (مقالات PGC و MDPI)   
• مرور تفصیلی ژنتیک اختلالات شخصیت (متا‌آنالیزها و مقاله Luminwaves) 
• صفحات معتبر Wikipedia درباره وراثت دوقطبی، اسکیزوفرنی، BPD و ژنتیک شخصیت    
• تئوری مدل دیاتزی-استرس برای توضیح تعامل ژن و محیط  
جمع‌بندی نهایی
ژنتیک نقش مهم و تأثیرگذاری در اختلال شخصیتی مانند شخصیت مرزی دارد، اما به ندرت «کافی» است. مهم‌ترین پیام این است که: ژن‌ها شما را مستعد می‌کنند، اما محیط و تجربه شخصی است که تفاوت را ایجاد می‌کند.
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
بیش از 14 سال سابقه فعالیت در زمینه (مشاوره ، روانشناسی و هیپنوتراپی ) و انجام بیش از 1812 مشاوره موفق
