بچه‌های مسئولیت‌پذیر
در ادامه، این موضوع را هم از جنبه روان‌شناختی بررسی می‌کنیم و هم راهکارهای عملی برای والدین و مربیان ارائه می‌دهیم.
چرا بچه‌ها مسئولیت‌پذیر نیستند؟
۱. والدین بیش از حد مراقب یا کنترل‌گر هستند
وقتی والدین اجازه اشتباه کردن یا تصمیم‌گیری را به کودک نمی‌دهند، کودک هیچ‌گاه یاد نمی‌گیرد مسئول کارهایش باشد. والدینی که دائم «کمک» می‌کنند، در واقع مانع رشد مسئولیت‌پذیری فرزندشان می‌شوند.
۲. ترس از شکست یا سرزنش شدن
کودکانی که به‌خاطر هر اشتباه کوچکی سرزنش می‌شوند، به‌تدریج از انجام کارها فرار می‌کنند تا مبادا دوباره اشتباه کنند و مورد انتقاد قرار بگیرند.
-
الگوهای ضعیف یا متناقض در خانه
اگر والدین خودشان به مسئولیت‌هایشان پایبند نباشند یا گفتارشان با رفتارشان هماهنگ نباشد، کودک نمی‌تواند مفهومی به‌نام «مسئولیت‌پذیری» را به‌درستی درک و درونی کند. -
نبود فرصت برای تمرین مسئولیت
اگر به کودک وظیفه‌ای داده نشود یا در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت نکند، طبیعی است که مهارت مسئولیت‌پذیری را یاد نگیرد.
چگونه بچه‌ها را مسئولیت‌پذیر تربیت کنیم؟ (راهکارهای عملی)
۱. وظایف متناسب با سن بدهید
مثلاً کودک ۵ ساله می‌تواند خودش لباس‌هایش را جمع کند یا اسباب‌بازی‌هایش را مرتب کند. نوجوان می‌تواند خرید خانه را انجام دهد یا بخشی از کارهای شخصی‌اش را مدیریت کند.
۲. فرصت اشتباه کردن بدهید
اشتباه کردن بخش مهمی از یادگیری است. به کودک اجازه دهید نتیجه انتخاب‌هایش را تجربه کند و از آن درس بگیرد، بدون این‌که سرزنش یا تحقیر شود.
۳. از تحقیر و مقایسه بپرهیزید
جملاتی مثل “ببین خواهرت چقدر منظم‌تره!” یا “تو هیچ‌وقت نمی‌تونی اینو درست انجام بدی” اعتماد به نفس کودک را از بین می‌برد و باعث می‌شود از مسئولیت‌پذیری فرار کند.
۴. تشویق و بازخورد مثبت بدهید
وقتی کودک کاری را درست انجام می‌دهد—even اگر کوچک باشد—او را تحسین کنید:
«آفرین که امروز قبل از من، تختت رو مرتب کردی!»
۵. او را در تصمیم‌گیری‌ها شریک کنید
وقتی در برنامه‌ریزی روزانه یا خانوادگی از کودک نظر می‌پرسید، به او حس تعلق و مسئولیت می‌دهید. این مشارکت باعث درونی شدن رفتار مسئولانه می‌شود.
۶. با فرزندتان گفت‌وگوی مؤثر داشته باشید
به‌جای امر و نهی صرف، با کودک صحبت کنید و به او بیاموزید چرا انجام دادن یک مسئولیت (مثل مرتب کردن اتاق یا انجام تکالیف) مهم است.
۷. الگوی رفتاری خوبی باشید
اگر والدین به تعهدات‌شان پایبند باشند، سر وقت کارها را انجام دهند و اشتباهاتشان را بپذیرند، کودک به‌طور طبیعی آن‌ها را تقلید خواهد کرد.
جمع‌بندی
مسئولیت‌پذیری یک مهارت آموختنی است، نه یک ویژگی ذاتی. بچه‌ها نیاز به فرصت، تمرین، تشویق و الگوبرداری دارند
تا به مرور مسئولیت‌های زندگی را بپذیرند. والدین می‌توانند با ایجاد محیطی امن، حمایت‌گر و مشارکتی، فرزندانی مسئول و مستقل تربیت کنند.
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
بچه‌های مسئولیت‌پذیر
