تروما چیست ؟
تروما یا روان‌زخم در کودکان، نتیجه‌ی تجربه‌ی موقعیت‌هایی است که فراتر از ظرفیت روانی آن‌ها برای درک، پردازش یا تحمل هستند.
برخلاف تصور رایج، تروما همیشه ناشی از فجایع بزرگ نیست؛ 🫱بلکه تجربه‌های مکرر کوچک، نادیده‌گرفته‌شدن‌ها، تحقیرها یا اضطراب‌های مزمن هم می‌توانند برای 👀کودک “تجربه‌ای تروماتیک” باشند.
در ادامه با بیانی ساده، مثال‌های ملموس و نگاه عمیق‌تری توضیح می‌دهم که
🧠 تروما چیست؟
تروما یعنی روان کودک با چیزی روبه‌رو می‌شود که نمی‌تواند آن را هضم یا مدیریت کند،
👣پس برای بقا، آن را «فریز» می‌کند یا در ناخودآگاه نگه می‌دارد. این دردِ پردازش‌نشده، به 🗣️شکل رفتارهای مختلف بعداً خود را نشان می‌دهد.
🔍 چگونه در کودک تروما شکل می‌گیرد؟
۱. 🦷تروماهای حاد (حادثه‌ای)
تجربه‌ی ناگهانی و شدید که کودک را شوکه می‌کند.
🔸 مثال🦶دختر ۶ ساله‌ای شاهد دعوای فیزیکی شدید بین والدینش است. بعد از آن، از صدای بلند می‌ترسد، در خواب جیغ می‌زند و بهانه‌گیر می‌شود.
🔹 این کودک ممکن است ظاهراً «یادش برود» چه اتفاقی افتاده، اما بدن و روانش آن را به‌صورت اضطراب، سکوت، یا اختلالات رفتاری حمل و نگهداری می‌کند
۲. 👂🦾تروماهای مزمن (مکرر و بلندمدت)
تجربه‌هایی که بارها و بارها در زندگی کودک تکرار می‌شوند و احساس ناامنی پایدار ایجاد می‌کنند.
🔸 مثال واقعی☝️پسر ۸ ساله‌ای که هر بار از مدرسه برمی‌گردد، مادرش با تنبیه و تهدید رفتار می‌کند:
«نمره‌ات کم باشه دیگه دوستت ندارم!»
او دچار تروما می‌شود نه به‌خاطر یک بار تنبیه، بلکه به‌خاطر حس مداوم ترس، تهدید و بی‌پناهی.
🔹 نتیجه👈ممکن است بعدها در مدرسه دچار مشکل تمرکز، شب‌ادراری یا اضطراب اجتماعی شود.
۳. 🤏🫳🫴تروماهای «کوچک» ولی عمیق (تروماهای نادیده‌گرفته‌شده)
اتفاق‌هایی که برای بزرگترها «بی‌اهمیت» به نظر می‌رسند ولی برای کودک ویرانگرند.
🔸 مثال واقعی و دردناک🫷دختری ۵ ساله بارها وقتی می‌خواهد احساساتش را بیان کند (مثل: «من ناراحتم»)، والدینش می‌گویند:
«حرف نزن، گریه نکن، این چیزا مهم نیست!»
این کودک یاد می‌گیرد احساساتش “بی‌ارزش” هستند. این هم نوعی تروماست: تروما از نادیده‌گرفته‌شدن احساسات.
🔹 نتیجه🤛در نوجوانی ممکن است نتواند احساساتش را بشناسد، یا از بروز آن‌ها بترسد.
۴. 👏🏼👐تروما از جدایی یا از دست دادن
کودکانی که یکی از والدین یا مراقبین اصلی خود را از دست می‌دهند یا ناگهان از آن‌ها جدا می‌شوند.
🔸 مثال👎کودکی که مادرش ناگهان بیمار می‌شود و بستری می‌شود. کودک او را نمی‌بیند و کسی برایش توضیح درستی نمی‌دهد.
او دچار اضطراب جدایی، شب‌گریه یا چسبندگی شدید می‌شود.
۵. 👍🏽👍🏽👍🏽تروما از تحقیر یا شرم‌زده‌شدن
تجربه‌هایی که عزت نفس کودک را زیر سؤال می‌برند.
🔸 مثال
معلم به کودک می‌گوید: «بازم اشتباه کردی! معلومه هیچی نمی‌فهمی!»
کودک احساس می‌کند که «من خوب نیستم»، نه اینکه «اشتباه کردم».
در ذهن کودک، این احساس شکست یا بی‌ارزشی حک می‌شود.
🧠 پس تروما فقط حادثه نیست، بلکه «حس تنهایی در رنج» است.
کودک وقتی احساس کند:
👊دیده نمی‌شود
👊درک نمی‌شود
👊امنیت ندارد
👊نمی‌تواند خودش باشد
ممکن است تجربه‌اش را به‌عنوان تروما ذخیره کند.
تروما چیست
🔄 🫸🫸تروما در کودکان چگونه بروز می‌کند؟
🫷رفتار کودک معنی احتمالی (ریشه‌ی تروماتیک)
👎سکوت شدید یا کم‌حرفی شاید از ترس 👎قضاوت یا تحقیر ساکت شده
👎پرخاشگری و بی‌قراری شاید درونی‌سازی اضطراب 👎یا ناامنی دارد
👎شب‌ادراری ممکن است احساس ناتوانی یا 👎بی‌پناهی دارد
ترس از جدایی تجربه قبلی رها شدن یا اضطراب جدایی داشته
👎وابستگی افراطی جبران حس ناایمنی درونی
🛠️ والد یا مربی چه می‌تواند بکند؟
🫰✅ فضا برای بیان احساسات کودک فراهم کند (بدون قضاوت)
🫰✅ در لحظه‌های سخت، «کنار کودک بماند»، حتی بدون حرف
🫰✅ اشتباه‌های خود را بپذیرد و با او گفت‌وگوی ساده کند
🫰✅ به کودک حق احساس داشتن بدهد (حتی خشم و ترس)
🫰✅ از متخصص (روان‌درمانگر کودک) کمک بگیرد اگر علائم ماندگار شدند
✨ جمله‌های شفابخش برای کودک آسیب‌دیده:
✌️اشتباه کردی، ولی هنوز هم دوستت دارم.»
✌️تو حق داری ناراحت باشی. من کنارت هستم.»
✌️بیا با هم حرف بزنیم تا احساساتت تنها نمونن.»
✌️تو مقصّر نیستی.»
✌️احساساتت مهم هستن. می‌شنومت.»
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
تروما چیست
