در واقع، یکی از نشانه‌های یک روانشناس حرفه‌ای این است که بیشتر گوش می‌دهد تا اینکه حرف بزند، و وقتی صحبت می‌کند، هدفمند، با دقت و در زمان مناسب حرف می‌زند.
🧠 روانشناس خوب چه می‌کند؟
1. گوش دادن فعال
روانشناس کاربلد با دقت به گفته‌ها، سکوت‌ها، احساسات پنهان و حتی زبان بدن مراجعه‌کننده توجه می‌کند. این «گوش دادن فعال» پایه اصلی درمان است.
2. ایجاد فضای امن و بدون قضاوت
او تلاش می‌کند فضای امنی فراهم کند که مراجع احساس آرامش و اعتماد کند تا بتواند درباره مشکلاتش آزادانه صحبت کند. این کار با سکوت‌های حمایتی و توجه واقعی شکل می‌گیرد، نه با حرف‌زدن‌های زیاد.
3. استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های علمی
یک روانشناس حرفه‌ای با توجه به مشکل مراجع، از رویکردهای مختلف مانند CBT (شناختی-رفتاری)، روان‌تحلیلی، طرح‌واره‌درمانی، ACT و… بهره می‌برد. بسیاری از این روش‌ها نیاز به تمرین، تکلیف و فرآیند ساختاریافته دارند، نه صرفاً گفت‌وگو.
4. راهنمایی بجا و نه نصیحت‌گونه
روانشناس متخصص راه‌حل را به زور تحمیل نمی‌کند، بلکه با طرح سؤال، آگاهی دادن، و بازتاب دادن احساسات، به مراجع کمک می‌کند خودش به بینش برسد.
5. آموزش مهارت‌ها
در بسیاری از جلسات، روانشناس به مراجع مهارت‌هایی مثل کنترل استرس، جرئت‌مندی، تنظیم هیجانات، حل مسئله، مدیریت خشم و… آموزش می‌دهد. این‌ها فراتر از «حرف‌زدن» هستند و نیاز به تمرین عملی دارند.
چرا این تصور ایجاد شده که روانشناس فقط حرف می‌زند؟
-
برخی روانشناس‌نماها یا مشاوران کم‌تجربه بیش از حد صحبت می‌کنند و توصیه‌های کلی می‌دهند.
-
درک عمومی از مشاوره هنوز کامل نشده و بعضی افراد فکر می‌کنند مشاوره یعنی «نصیحت شنیدن».
-
گاهی مراجع انتظار دارد روانشناس سریع مشکلش را حل کند، درحالی‌که فرآیند درمان تدریجی و مشارکتی است.
در ادامه تفاوت‌های بین مشاوره حرفه‌ای (توسط روانشناس متخصص) و مشاوره سطحی (یا غیرحرفه‌ای) را برایتان به‌صورت مقایسه‌ای بیان می‌کنم:
🔍 تفاوت‌های مشاوره حرفه‌ای و مشاوره سطحی
| ویژگی‌ها | مشاوره حرفه‌ای | مشاوره سطحی / روانشناس‌نما |
|---|---|---|
| تحصیلات و تخصص | روانشناس دارای مدرک کارشناسی ارشد یا دکتری روانشناسی با دوره‌های علمی مرتبط | ممکن است فاقد تحصیلات دانشگاهی مرتبط باشد یا صرفاً دوره‌ای گذرانده باشد |
| روش کار | بر اساس رویکردهای علمی و روان‌درمانی ساختاریافته (CBT، طرح‌واره، ACT و…) | بیشتر بر اساس تجربه شخصی یا توصیه‌های کلی و غیرعلمی |
| گوش دادن و همدلی | گوش دادن فعال، بدون قضاوت، با درک عمیق | ممکن است وسط حرف بپرد یا سریع قضاوت کند |
| رفتار با مراجع | با احترام، همراهی و حمایت تدریجی | گاه همراه با سرزنش، تحقیر یا مقایسه |
| بیان مشکلات | کمک به مراجع برای کشف و درک ریشه مشکلات | تمرکز سطحی بر نشانه‌ها و پیشنهاد راه‌حل‌های فوری |
| توصیه و راهکار | راهکارها بر اساس تحلیل علمی، گام‌به‌گام و همراه با تمرین | معمولاً توصیه‌های کلی مثل “مثبت فکر کن” یا “بی‌خیال باش” |
| تمرکز درمانی | رشد درونی، تغییر باورها، یادگیری مهارت‌های روانی | کاهش موقتی احساس بد یا آرام کردن لحظه‌ای |
| رابطه درمانی | رابطه حرفه‌ای، محترمانه، با مرزهای مشخص | گاهی رابطه دوستی‌گونه یا از بالا به پایین |
| برخورد با احساسات مراجع | پذیرش و کار کردن روی احساسات، حتی احساسات منفی | نادیده گرفتن یا بی‌ارزش جلوه دادن احساسات (“این که چیز مهمی نیست”) |
| پیگیری فرآیند درمان | جلسات منظم، پیگیری پیشرفت، بررسی اهداف درمانی | بی‌برنامه یا جلسات پراکنده بدون مسیر مشخص |
✅ چگونه روانشناس حرفه‌ای را تشخیص دهیم؟
-
دارای پروانه اشتغال از سازمان نظام روانشناسی
-
ارائه قرارداد درمانی شفاف
-
تاکید بر مشارکت فعال مراجع
-
پرهیز از قضاوت و نصیحت مستقیم
-
پیشنهاد درمان تخصصی، نه وعده‌های سریع و مطلق
-
ارجاع به درمانگر دیگر در صورت لزوم (مثلاً روانپزشک، گفتاردرمان، کاردرمان و…)
جمع‌بندی:
روانشناس متخصص فقط حرف نمی‌زند، بلکه به‌طور عمیق گوش می‌دهد، تحلیل می‌کند، تکنیک‌های علمی به‌کار می‌برد، و به مراجع کمک می‌کند خودش به بینش و راه‌حل برسد. اگر احساس می‌کنید روانشناس شما فقط حرف می‌زند، شاید بد نباشد سبک کاری او را بررسی کنید یا به دنبال مشاور دیگری باشید.
منیژه حاتمی متخصص ، روانشناس ، هیپنوتراپ ، مدرس ، محقق و در حوزه هیپنوتیزم و رشد فردی ، جزء برترین درمانگران و رواشناسان است که به مراجعین کمک می کند تا زندگی سالم و خوبی داشته باشند.
اگر دچار هر کدام از موارد فوق هستید همین الان برای دریافت مشاوره خود اقدام کنید کافیه به شماره واتساپ ۰۹۳۶۲۳۸۲۱۱۶ پیام جهت نوبتدهی مشاوره دهید.
