بچه‌ها گاهی اوقات دروغ می‌گویند. در واقع یادگیری دروغ گفتن به‌شکل هدف‌مند و مؤثر نشانی از هوش کودک به شمار می‌آید.
به گفته لارنس کوتنر، روانشناس و نویسنده شش کتاب درباره رشد کودکان، ساختار ساده‌ترین دروغ‌ها هم نشان‌گر وجود رشد اجتماعی، مغزی، فکری و احساسی کودک است: «دروغ گفتن کودکان دلایل متفاوتی دارد، اما بیشتر کودکان دروغ می‌گویند، چون از دیدگاه آن‌ها راحت‌ترین راه حل برای مشکلات‌شان است».
به کودک ۲/۵ ساله‌ای فکر کنید که با لباس آغشته به رب گوجه، کنار دیوار آشپزخانه‌ای که سرتاسرش رب مالیده شده، ایستاده است و یک شیشه رب هم در دست دارد. اگر از او بپرسید «تو رب رو به دیوار مالیدی؟» می‌گوید «نه»!
کوتنر می‌گوید: در منطق کودکانه درک اختلاف بین «آدم بد بودن» و «کار بد انجام دادن» بسیار دشوار است. وقتی کودک خود را آدم بدی نمی‌داند، مبتنی بر استدلال ساده خود، نمی‌تواند کار بدی انجام داده باشد.
این پژوهش‌گر معتقد است با بزرگ‌تر شدن بچه‌ها، درک آن‌ها از اثرات عملکرد خود بیشتر می‌شود. توانمندیشان در همدلی افزایش می‌یابد و قوه ادراک پیشرفته‌تر، باعث پیچیده‌تر شدن دروغ‌گویی در آن‌ها می‌شوند.
پس از این مرحله است که بچه‌ها برای افزایش اعتماد به نفس یا فرار از تنبیه و سرزنش دروغ می‌گویند.
مقابله با دروغ‌گویی کودکان
نیازمند رویکردهای حساس و موثری است که به کودک کمک کند به اهمیت صداقت پی ببرد. در اینجا چند راهکار ارائه میدهم:
1. ایجاد محیطی امن برای صداقت: کودک، باید احساس کند که در صورت گفتن حقیقت، با تنبیه شدید یا واکنش‌های منفی روبرو نخواهد شد. ایجاد فضایی امن و حمایتی باعث می‌شود که کودک احساس کند می‌تواند بدون ترس از عواقب منفی، حقیقت را بیان کند.
2. الگوی خوبی بودن: کودکان، از والدین و بزرگسالان اطرافشان الگو می‌گیرند. با صداقت و رفتار درست خودتان، به کودک نشان دهید که راستگویی ارزشمند است.
3. توضیح پیامدهای دروغ‌گویی: به کودک به زبان ساده توضیح دهید که دروغ‌گویی می‌تواند باعث از دست رفتن اعتماد دیگران شود و مشکلات بیشتری ایجاد کند.
4. تشویق به راستگویی: وقتی کودک حقیقت را می‌گوید، او را تشویق و تحسین کنید. این کار به او انگیزه می‌دهد که باز هم راستگو باشد.
5. آموزش مهارت‌های حل مسئله: به کودک بیاموزید که به جای دروغ گفتن، راه‌حل‌های دیگری برای مشکلاتش پیدا کند. این می‌تواند شامل مهارت‌های ارتباطی و راهکارهای حل مسئله باشد.
6. اجتناب از واکنش‌های شدید: وقتی متوجه دروغ‌گویی کودک شدید، آرامش خود را حفظ کنید و سعی کنید با او صحبت کنید تا بفهمید چرا دروغ گفته است. واکنش‌های شدید ممکن است کودک را به دروغ‌گویی بیشتر سوق دهد.
7. داستان‌گویی و بازی‌های آموزشی: از داستان‌ها و بازی‌های آموزشی که به موضوع صداقت پرداخته‌اند استفاده کنید. این روش‌ها به طور غیرمستقیم می‌توانند به کودک پیام‌های مهمی درباره ارزش صداقت منتقل کنند.
8. پرهیز از برچسب زدن: به جای برچسب زدن به کودک به عنوان “دروغ‌گو”، بر رفتار او تمرکز کنید و توضیح دهید که دروغ گفتن او چه عواقبی دارد.
9. گفت‌وگو درباره احساسات: کودکان گاهی به دلیل ترس، استرس یا فشارهای روانی دروغ می‌گویند. با کودک درباره احساسات و نگرانی‌هایش صحبت کنید تا بفهمید چرا دروغ گفته است و چگونه می‌توانید به او کمک کنید.
با ترکیب این راهکارها و صبر و حوصله، می‌توانید به کودک کمک کنید تا ارزش صداقت را درک کند و به تدریج از دروغ‌گویی دست بردارد.
